Odpowiedzialność za długi małżonka

Odpowiedzialność za długi małżonka jest odpowiedzialnością z majątku wspólnego, a więc objętego wspólnością majątkową małżeńską. Pisząc o odpowiedzialności za długi małżonka należy więc zacząć od tego, że o takiej odpowiedzialności może być mowa jedynie w odniesieniu do długów zaciągniętych w trakcie trwania małżeństwa i związanej z tym wspólności majątkowej małżeńskiej.

Odpowiedzialność ta dotyczy wyłącznie majątku wspólnego dłużnika i jego małżonka, a taki majątek powstaje w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej. Wspólność ustawowa małżeńska powstaje w momencie zawarcia związku małżeńskiego, o ile małżonkowie nie zawarli umowy majątkowej małżeńskiej wprowadzającej rozdzielczość majątkową.

Co z tego wynika?
Nie odpowiadamy za długi małżonka swoim majątkiem osobistym.

Nie odpowiadamy za długi zaciągnięte przez małżonka jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego (przed powstaniem wspólności majątkowej małżeńskiej). W tym przypadku wierzyciel może żądać zaspokojenia z:
•majątku osobistego małżonka (dłużnika),
•wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez małżonka (dłużnika) z innej działalności zarobkowej,
•korzyści uzyskanych z przysługujących małżonkowi (dłużnikowi) praw autorskich, praw pokrewnych, praw własności przemysłowej i innych praw twórcy.

Nie odpowiadamy również za długi małżonka wówczas, gdy nie ma majątku wspólnego, a więc np. gdy została zawarta umowa o rozdzielczości majątkowej, czy też gdy małżeństwo ustało i wspólność majątkowa małżeńska przekształciła się w współwłasność na zasadach ogólnych. W takim przypadku wierzyciel może jednak żądać zaspokojenia z udziału, który przypadł (przypadnie) małżonkowi przy podziale majątku wspólnego.

Jak wygląda odpowiedzialność za długi małżonka zaciągnięte w trakcie trwania wspólności ustawowej małżeńskiej?
Odpowiedzialność ta uzależniona jest przede wszystkim od wyrażenia zgody na zaciągnięcie przez małżonka zobowiązania. Chodzi tutaj o długi wynikające z czynności prawnych, a więc zazwyczaj z zawartych przez małżonka umów (np. umów kredytowych, umów pożyczki). Jeżeli taką zgodę wyrazimy, wówczas wierzyciel małżonka może żądać spłaty długu nie tylko z majątku osobistego naszego małżonka będącego jego dłużnikiem, ale również z naszego majątku wspólnego, tj. objętego wspólnością majątkową małżeńską.

Jeżeli nie wyraziliśmy zgody na zaciągnięcie zobowiązania przez małżonka, wówczas wierzyciel może skierować żądanie spłaty tego zobowiązania do:
•majątku osobistego małżonka (dłużnika),
•wynagrodzenia za pracę lub z dochodów uzyskanych przez małżonka (dłużnika) z innej działalności zarobkowej,
•korzyści uzyskanych z jego praw autorskich, praw pokrewnych, praw własności przemysłowej i innych praw twórcy,
•jeżeli wierzytelność powstała w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa – także do przedmiotów majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa.

Takie same zasady obowiązują w przypadku zobowiązań małżonka nie wynikających z czynności prawnych. Są to zobowiązania z tytułu np. alimentów na dzieci z innego związku, czy odszkodowania za spowodowanie szkody w wypadku samochodowym.
Niezależnie od powyższego należy również pamiętać o szczególnej regulacji prawnej, w myśl której za zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w sprawach wynikających z zaspakajania zwykłych potrzeb rodziny oboje małżonkowie są odpowiedzialni solidarnie. Do tego typu zobowiązań będą należały np. zobowiązania z umów o dostawę mediów do lokalu zamieszkiwanego przez rodzinę, czy umowy najmu tego lokalu. Oboje małżonkowie odpowiadają solidarnie za te zobowiązania bez względu na to jaki istnieje między nimi ustrój majątkowy małżeński (w tym również majątkiem osobistym). Do powstania odpowiedzialności solidarnej nie jest konieczna zgoda drugiego małżonka na zaciągnięcie takiego zobowiązania.

Aneta Słodzińska «  z powrotem